laid upon the Table—

laid upon the Table—

Papers referred to the Select Committee on Crown Lands.

The amendments made by the Senate are purely drafting amendments, and I move—

seconded.

Agreed to.

Amendments considered.

May I ask the right hon. the Minister to inform the House of the nature of these amendments?

I may explain that the first clause of the Bill provides for the extension of an interpretation term contained in the principal Act. There is only one operative clause in the Bill and it is not necessary to deal with this interpretation in a separate clause; it can be covered by Clause 2.

The omission of Clause 1, and the amendments in Clause 2, put and agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

Seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

Does this mean that the Government is going to give favourable consideration to these petitions?

No.

That is not Parliamentary procedure. The hon. member has been long enough a member of this House to know that this is not Parliamentary procedure—at any rate, he ought to know.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

moved, as an unopposed motion—

seconded.

Agreed to.

I may say that I am in the same position as the hon. member for Hopetown (Capt. P. S. Cilliers) as regards Notice of Motion No. XX on the Order Paper for to-day. I therefore move, as an unopposed motion—

The hon. member has been rather misinforming the House, I dare say unintentionally, when he says he is in the same position as the hon. member for Hopetown (Capt. P. S. Cilliers). who stated in connection with his motions that he had consulted the Ministers of the Departments to which these motions refer. The hon. member has not consulted me. I do not know what he is moving.

The right hon. the Minister is wrong again, as he usually is. I would never have thought of moving an unopposed motion had I not consulted the responsible Minister. I would like to tell the Minister that I approached the responsible Minister and he kindly told me that he would have no objection whatever. If the right hon. the Minister of Agriculture desires to address the House, I hope he will have something more important to say.

Is the hon. member moving No. XX?

Yes, with the permission of the Minister.

I think my hon. friend is still wrong. I understand that this farm, St. Mary’s, was bought for the Forest Department, is that correct? The hon. the member is evidently unaware of the fact that the Forest Department is under the administration of the Minister of Agriculture and the hon. member is evidently unaware of the fact that I was the Minister who should have been consulted about this farm. The hon. member has evidently not consulted any Minister, at least not the one under whom the Department falls.

I would like to ask whether we are proceeding to an entire farce or not, because the Minister says now that unless he is consulted beforehand, it is a totally different matter to allow this to go through? But he has just replied, in accepting the other motion, that the Government were under no sort of obligation and under no injunction to the House that they should consider it favourably, and therefore—

Not bound by it.

No, but for the consideration. Am I wrong? Does this nice little arrangement with his hon. friend carry no more than a little consideration?

I must point out that the practice is always to consult the responsible Minister—

In matters connected with a farm and the sale of lands, I felt that the responsible Minister was the Minister of Lands. I approached him and he did not refer me to the Minister of Agriculture, but said he would agree to myself moving it as an unopposed motion.

I think the hon. member had, better consult both Ministers.

On a point of order; may I submit that it is an unopposed motion, and there is only the necessity of consulting a Minister so as to be certain there is to be no opposition? It does not place my hon. friend out of order.

Before I call for a seconder, and if the Minister raises no objection, and his Department is particularly interested, an unopposed motion of this nature is allowed. In this instance, apparently, the proper Minister has not been consulted beforehand. The motion is not seconded, and I cannot allow a discussion. There is apparently some misunderstanding and the motion should stand over until such time as the Minister has been consulted, in accordance with the invariable practice.

Dit is duidelik dat daar ’n misverstand heers—

Daar is niks voor die Huis nie.

Daar is so ’n ding as die privileges, die voorregte van lede van die Parlement en hier het ’n edele lid langs die regte pad te werk gegaan. Hy het gemeen die Minister wat in die saak betrokke was te konsulteer en hy het dit gedoen, en as hy ’n fout begaan het, as hy onder ’n misverstand verkeer het, dan het die Minister hom op die regte pad behoor te set, maar hy het dit nie gedoen nie. Die Minister van Lande het opgestaan om ’n uitleg te gee waarom hy dit nie gedoen het nie, en ek meen, dat die Huis geregtig is om die uitleg te hoor.

Edele lede het nie die reg nie om te eis om die voorstelle voor te breng as onbestrede mosies; hul kan dit net doen as die Huis tevrede is, dat daar nie objektie is nie. Ons gaat nu af van die rangskikking van die Orde Papier, en as daar objekties opgebreng word, dan kan die Stoel die mosie nie stel nie. Ek verstaan, dat die Minister van Landbou teen die voorstel objekteer, en as daar ’n objektie gemaak word dan is daar niks voor die Huis nie, en dit kan dan nie gestel word nie as ’n onbestrede mosie.

Op ’n punt van orde: ek het nie verstaan nie dat die edele Minister objektie gemaak het. Nadat hy gehoor het dat die Minister van Lande gekonsulteer was het hy stil gesit en het hy nie geobjekteer nie.

If the hon. member will allow his motion to come on the Order Paper on another day, I will look the matter up, but I do not think it is right that hon. members should move motions of this sort without consulting the Minister who is responsible, and who may be able to say at once whether he can accept the motion or not.

Does the Minister object?

Hoe weet die Minister van Landbou dat dit nie onder die Departement van Lande val?

Daar is nou nie geleentheid nie om ’n uitleg te gee; die hele diskussie is buite die orde.

Ik stel voor—

Ik ben blij, dat ik na de onnodige tijdverspilling de gelegenheid krijg mijn motie voor te stellen en ik wil hopen, dat de edelachtbare de Minister de zaak, die ik ga voorstellen, in dit spesiaal geval, op eigen merieten zal willen behandelen. Ik zal proberen zo kort mogelik te spreken, ten einde te voorkomen dat, wat ik beschouw als een belangrijke zaak, eenvoudig dood gepraat zal worden. Ik wil, voordat ik verder ga, een beroep maken op edele leden, die het woord zullen voeren, hetzelfde te doen, opdat wij vanmiddag nog tot een beslissing kunnen komen. Ik stel daarom voor de mosie die op mijn naam staat. Ik stel het niet voor eenvoudig om een beweging te maken, doch het is mij ernst omdat ik denk, dat onder de omstandigheden iets van die aard noodzakelik is. En ten twede, dat de omstandigheden, altans de gelegenheid van zodanige aard is, dat de voorgestelde dam op uitstekende grond gebouwd zal worden en de uitgaven derhalve volkomen gerechtvaardigd zullen blijken te zijn.

Wat is die uitgawe?

Het Riekerts dam schema is aan de Marico en, voor zover ik weet, reeds opgemeten. It heb niet het finale rapport van de ingenieur in mijn bezit, en moet mij van zijn voorlopig rapport bedienen. Misschien is het finale rapport of de finale informatie reeds in handen van de edelachtbare de Minister. Volgens de informatie tot mijn beschikking is het mogelik een dam te leggen op een zeer geschikte plek voor de som van £37,500 altijd volgens de ruwe beraming. Laat mij hierbij voegen, dat volgens de opinie van de ingenieur de nauwkeurige opmeting misschien tengevolge zal hebben dat de bouwkosten nog meer naar omlaag gedrukt worden, zodat de onderneming misschien nog wel onder de kleine schema’s gerangschikt zal kunnen worden, welke, zoals men weet, uitgevoerd kunnen worden zonder dat daarvoor speciaal de toestemming van het Parlement behoeft te worden verkregen. Allé irrigatie schema’s die meer dan £30,000 kosten, behoeven namelik eerst de goedkeuring van het Parlement. De plek voor dit schema uitgezocht is zeer geschikt, en de edelachtbare de Minister van Landbouw heeft met mij die plaats bezocht, en weet zodoende hoedanig de gesteldheid daar is. Laat mij hier bijvoegen, dat de ingenieur van oordeel is, dat de hele dam van klip gebouwd zou kunnen worden, slechts aan de binnenkant met konkreet gepleisterd. En ik kan er nog bijvoegen, dat die klip van uitstekend gehalte, in de onmiddellike nabijheid en bijna onbeperkte hoeveelheid voorhanden is, hetgeen zal bijdragen om de kosten laag te houden. Dan kan door die dam besproeid worden een stuk grond van 2,241 morgen, of om de juiste cijfers te geven 4,482 akkers, en dit kan uitgezocht worden uit een area van vijf tot zes duizend morgen. Er kan veel meer bewerkt worden indien genoeg grond onder besproeiïng gebracht kan worden, maar volgens de ingenieur kan slechts ongeveer die 2,200 morgen onder besproeiïng gebracht worden. Ik kan de verzekering geven, dat de grond uitstekend is; dat er zeker in de gehele Unie geen rijker grond te vinden is. Ik heb de gelegenheid gehad vele delen van de Unie te bezoeken en heb daarom het recht te zeggen, dat er geen andere plek is waar een rijker bodem te vinden is. Volgens berekening van de ingenieur komt de waterbelasting op ongeveer £1 10s. per morgen per jaar en ik zal blij wezen indien de edelachtbare de Minister zou willen zeggen wat er in het finale rapport van de ingenieur staat, indien hij hetzelve reeds in bezit heeft. Hij heeft gezegd, dat dit zeker een van de meest belovende schema’s in de hele Unie is. Ik geloof niet, dat enig schema van deze omvang goedkoper opgericht kan worden, en als men berekent wat de grond er onder waard is en kan opbrenger, zal het blijken, dat een groot deel van de bevolking die onder moeilikheden leeft en geteisterd wordt door droogte en sprinkhanen, daar een goed bestaan zal kunnen vinden, van het soort namelik, dat anders gevaar loopt door de moeilikheden afgedreven te worden naar de dorpen. Daar zal voor velen een bestaan gevonden worden. Wat betreft de kwestie van wat de grond vermoedelik zal opbrengen, meen ik, met mijn kennis van dergelike zaken, te kunnen beweren dat elke morgen aan koren zal opleveren twintie zakken. Het wordt namelik berekend, dat een zak zaad veertig zakken opbrengt en een zak zaad wordt op twee morgen twintig. Neemt men dus aan, dat een morgen twintig zakken opbrengt en dat dit koren verkocht wordt tegen £1 5s. per mud, wat als de ge middelde prijs wordt beschouwd, dan zal de opbrengst £25 per morgen belopen. En al kan een morgen niet meer opbrengen dan £25, dan verdient het nog de ernstige aandacht. Doch ik wil aantonen wat de gelegenheid daar is. De grond is uitstekend ook voor tabak, er is geen betere. Het komt overeen met de grond van Rustenburg, waar tabak gekweekt wordt en overal langs de rivier wordt reeds tabak verbouwd en het wordt berekend, dat men op elke morgen grond tien duizend tabaksplantjes kan planten en indien de tabak er groeit, zal men bevinden, dat een struikje meer dan een pond tabak oplevert. Doch la-ten we aannemen dat elk struikje niet meer dan een half pond levert, wat een laag gemiddelde is, dan zal een stuk grond van één morgen 5,000 pond opleveren. Als dit verkocht wordt voor zes pence per pond—de tabak wordt gewoonlik geklassificeerd en sommige soorten worden voor veel meer, tot 1s. 3d. per pond verkocht—als gemiddelde prijs, dan betekent dit, dat een morgen grond £125 kan opbrengen. Bovendien kan men er in hetzelfde jaar zowel koren als tabak op verbouwen.

Dit is £150 per morg.

Mijn vriend daar weet niet met welk soort grond wij hier te doen hebben.

Ek weet, dat geen morg grond £150 per jaar kan opbreng nie.

Ik denk, dat mijn vriend, het edele lid voor Rustenburg (de hr. P. G. W. Grobler) zal bevestigen wat ik hier heb verklaard, omdat men op die vruchtbare grond nog wel twee oogsten per jaar kan maken. Dit is daar het algemeen gebruik en geen uitzonderlik geval. Het koren wordt in April of Mei gezaaid, en tegen het einde van September, begin Oktober geoogst, terwijl in November of Desember en zelfs tot in Januarie de tabak geplant kan worden. Dit toont m.i. duidelik, dat het mogelik is om per morgen £150 per jaar te behalen. Laat ons aannemen, dat deze berekening helemaal te hoog is en dat een morgen grond slechts £100 opbrengt, en dit dan tegen ’n jaarlikse belasting van £1 10s., dan behoort het Huis geen ogenblik te aarzelen om het geld toe te staan. Ik wil verder gaan en zeggen: laat ons aannemen, dat in plaats van £150, een morgen kan opbrengen—maar dan wordt ’t zo laag geschat, dat het bespottelik wordt—£50 per jaar, dan denk ik, dat de oppervlakte onder water zal opbrengen £112,050 en dat tegen ’n uitgave van slechts £3,361 (2,241 morgen) per jaar. Met dit besef, behoort het Huis toch te begrijpen met welke soort grond men hier te doen heeft. Sommige vrienden denken, dat dit bespottelik is, maar ik heb een van die praktiese boeren geraadpleegd, en hij vindt dat mijn berekening konservatief genoemd kan worden. Dit is van genoegzame bekendheid, die kwaliteit van de grond namelik, maar ongelukkig lijdt men daar ook vaak tengevolge van de droogte en het stormwater loopt af naar de zee. De grond is zo goed als men ergens in Zuid-Afrika denkt te vinden en zoals reeds aangetoond, kan men uitzoeken op ’n oppervlakte van zes duizend morgen besproeibare grond. Van het overige spreek ik niet, maar volgens berekening is er voldoende water voor 2,241 morgen grond en daarom is er de gelegenheid van de beste grond uit te zoeken. Ik stel dit voor, omdat het onder de omstandigheden noodzaaklik is, dat wij iets doen, omdat vele mensen daar ook in moeilikheid verkeren en zij ook naar de dorpen zullen afzakken, tenzij er iets gedaan wordt om hen te helpen. Ik erken, dat het zal zijn als een droppel in de emmer wanneer er gesproken wordt over het arme blanken vraagstuk en over de werkelozen; nogtans kan hier werk worden verschaft, waar de Staat niet het minste gevaar loopt schade te lijden. Ik ben er sterk van overtuigd, met mijne kennis van de toestand, dat als er ooit een schema was, dat met het grootste uitzicht op sukses kon worden uitgevoerd, dan is het dit. Als het schema uitgevoerd wordt, biedt men meteen aan de mensen daar de kans om, met werk aan de dam, de moeilike tijd te overbrugger en een weg daar te stellen voor veel meer families dan tans het geval is, om een goed bestaan te maken. Er wordt gezegd, dat mensen eerst geleerd moeten worden hoe zij de grond moeten besproeien, doch dit is niet het geval met de mensen daar, die ermee zijn opgegroeid, zij het dan op kleine schaal; aan hen han men eenvoudig zeggen: “gaat aan.” Ik hoop dat verstaan wordt, hoe hier sprake is van een standhoudende stroom, doch die te zwak is voor de eisen, die eraan worden gesteld. De mensen weten wel degelik cm gebruik te maken van het water, indien het er maar is. De mogelikheid bestaat natuurlik, dat er stukken grond onder bevloeiïng zullen worden gebracht door de uitvoering van dit scheme, die te groot zijn voor een eigenaar om te bewerken, doch alsdan kan een plan worden gemaakt, dat de Regering die grond op billike termen overneemt en andere mensen erop zet. Ik geloof niet, dat het verstandig zou zijn, om uit hoof de van de teleurstelling in het verleden opgedaan, met irrigatie schema’s, tans alle verdere schema’s te gaan stoppen, want alsdan kan het gebeuren, dat wij besproeiïng een slag toebrengen, waar van het zich niet in onze tijd zal kunnen herstellen. Als wij daarentegen gebruik willen maken van de voorraad water, waarover wij beschikken, indien het enkel opgegaard wordt, dan zijn we verplicht ons toe te leggen op meer irrigatie ondernemingen. In mijn distrikt wordt er niet veel aandacht aan gewijd, waar er tot hiertoe meer aandacht aan besteed werd in Kaapland, terwijl in verband met Transvaal vcortdurend gesproken wordt van het Hartebeestpoort schema, dat wij hebben gekregen en waanuit men de gevolgtrekking schijnt te willen trekken, dat de Transvaal nu tevreden moet zijn. Ik hoop, dat de edelagbare de Minister dit schema, dat zeker een van de waardevolste zal blijken te zijn, in ernstige overweging zal willen nemen en een som gelds beschikbaar stellen. De grote schema’s kunnen niet gemaklik doorgevoerd worden, die van over de £30,000, tenzij het betreffende rapport behandeld en goedgekeurd is door het Parlement, doch ik geloof, dat indien alle informatie nopens dit schema bekend is, het helemaal mogelik zal blijken gedurende deze zitting nog het rapport aan de Minister voor te leggen en de zaak misschien zelfs nog voor het einde van deze zitting finaal goed te keuren. Ik zou mij er zeer over verheugen, want dan zouden wij een groot aantal mensen van de ondergang redden.

Ek wens die mosie van die edele lid vir Marico (Brig.- Gen. Lemmer) te sekondeer, in die eerste plek omdat ek reken, dat ons ons moet herinner die groot hoeveelhede water wat jaarliks wegloop see toe. Volgens wat ek weet is daar geen ander skema van die aard voor die Huis nie, dog solank as ons toelaat, dat die water na die see toe wegloop, sal Suid-Afrika nie tot sy reg kom nie. Ek is meer vir die kleine skema’s, maar waar dit nie anders kan nie, reken ek dat dit nie meer as reg is nie, dat die Regering instap en die nodige geld verskaf. Veral die verbouwing van koring moet aangemoedig word, waarvoor ons nog jaarliks ruim ’n £1,000,000 na die buiteland toe stuur, waarvan ons nooit weer ’n stuiwer terugsien nie. Ons moet dit saai waar ons die meeste water kan kry. Waar dit nie iedere jaar genoeg reent nie, waar dit baie sou kos om water te maak, is dit nie meer as reg nie, dat die Regering dit oorneem, sodat ons daardie miljoene in die land kan hou, wat nou alles weggaat, en waarmee mense in ander lande aan die lewe gehou word, terwyl ons arme mense in bosse geplaats word om ’n lewe te maak. Ek hoop, dat die Regering sal gehoor gee en die nodige som toestaan.

Ek het die volgende amendement op die voorstel van die edele lid vir Marico (Brig.-Gen. Lemmer), n.l.—

[Gelag.] Die agbare lede daar begin al weer to woel. Dit laat my dink aan die hopelose opposiesie wat op ’n end gaan. Hulle is in ’n maalstroom. Ek sou graag my amendement wat uitbrei en daaraan toevoeg: “alsook het repareren van de gebroken dam op de plaats Haaskraal.” Wat my tot die punt gebring het om die voorstel te maak, is die gevolge van die sware droogte en die sprinkaanplaag in die land en die stygende armoede en die trek van die mense van die platteland na die dorpe en die diamantvelde. Ons moet sien die mense uit die dorpe en van die diamantvelde af te hou. Om tot die punt te kom van die dam te bou op die plaas Booiskraal, so sal die edelagbare die Minister of die Irrigasie-departement wat daarmee belas is, die grond moet opkoop om die dam te bou, maar die Regering sal voordeel daarvan trek, omdat daar omirent 10,000 morge Goewernementsgrond daar omheen is, n.l., op die volgende plaatse: Gedeelte van Klipgat, Morgenzon en Klerkskraal. Ek het die eer gehad van onlangs oor die grond te gaan, wat opgesny is in klein plasies, elk van omirent 50 morge sagte grond. Wanneer die dam gebou is, dan kan die droge grond onder die besproeiïngs skema kom, sodat, soos gesê deur die edele lid vir Wodehouse (de hr. Venter) die water kan word opgevang, wat nou nutteloos in die see loop. Dis ’n pragtige plek om ’n dam te bou, dis ’n uitstekende plek en ver van ander besproeiïngs skema’s, dig by die spoorweg van Zeerust na Zwartruggens. Daar is baie plase net onder waar die dam sal kom, en die private grond wat daar is kan ook water van die dam kry, totdat die water by die Goewernements grond kom. Ek sal bly wees as die edelagbare die Minister dit in ernstige oorweging wil neem. Daar is dikwels die verwyt gemaak, dat die mense in die dorpe al die voordele kry, en dat die mense op die platteland maar stiefmoederlik word behandel. Onder hierdie voorstel sal die mense van die platteland profiteer en as die mense vandag sal hoor dat die skema sal word aangeneem, dan is die applikasies ook daadlik al daar. Ons sal dan bereik dat die mense op die platteland vasgehou word en dat hulle nie trek na die dorpe en die diamantvelde nie. Dieselfde geld van die dam op Haaskraal, distrik Potchefstroom. Ek is jammer, dat die edele lid vir Potchefstroom (de hr. Obermeyer) nie hier is nie, want hy sou seker die voorstel ondersteun, om die dam op Haaskraal te repareer. Die dam is gebon onder die voormalige regering deur die hr. Grolle. Die dam het gebreek en die kan met geringe onkoste herstel word. Ek glo, dat die edelagbare die Minister van Lande onlangs ook by die dam gewees het en dan sal hy ook die toestand so gevind het, as ek die hier vertel het. By die herstelling van die dam en by die bou van die ander dam sal daar baie mense werk vind en dit sal bydra, tot oplossing van die werkeloosheid. Ons moet sien die mense op die platteland vas te hou en voorkom, dat hulle na die dorpe en die diamantvelde trek. Daarom stel ek die amendement voor.

Het amendement van het edele lid voor Losberg (Lt.-Kol. Dreyer) sekonderende wens ik een paar woorden te spreken en wel een paar woorden van lof ten opzichte van irrigatie. De opkomst van mijn distrikt is hoofdzakelik te danken aan besproeiïngswerken, en ik moet dadelik erbij zeggen, dat dit geen besproeiïngswerken op grote schaal zijn, door het Goevernement uitgevoerd of door het Irrigatie Departement, maar werken tot stand gebracht, geheel en al door de bewoners zelf uit eigen zak. Dit zijn meest alle werken van de laatste 15 jaren. Ongeveer 15 jaar geleden wonnen wij omtrent 8.000 zakken graan per jaar. Nu zijn wij opgeklominen tot 35,000, tot 40,000 zakken en dit alles ten gevolge van kleine waterwerken uit onze rivieren door de bewoners zelf aangelegd. Maar ik stem volkomen toe dat zulke grote schema’s, die £30,000 tot £40,000 en meer kosten, niet mogelik zijn voor de bewoners om die zelf aan te leggen, en daar moet m.i. de Regering instappen en grote werken aanleggen. Het schijnt mij toe dat de Waterwet van 1908, gewijzigd in 1912, toen een soort van irrigatiekoorts over Zuid-Afrika gebracht heeft, die voornamelik geopenbaard werd in de Kaapprovincie. Verleden jaar had ik de eer lid te wezen van een Gekozen Komitee om in te gaan op vijf verschillende schema’s. Bij alle was er de een of andere tekortkoming, hetzij bij het techniese werk door de ingenieurs, hetzij een fout met de soort van grond, die niet aan de verwachtingen beantwoordde en ook in enkele gevallen tot mijn grote verwondering, dat er niet zooveel grond was, als aangegeven. In ieder geval was het hier tekort en daar te lang en de Regering en het Parlement waren verpliclit om bijna £200,000 af te schrijven, £90,000 aan kapitaal en bijna evenveel voor achterstallige rente. Dit bewijst dat daar nog heel wat gebreken waren bij de uitvoering van de plannen voor irrigatie werken en dit heeft in zekere opzichten slechte gevolgen gehad. Maar ik hoop dat wij nu over die moeilikheden zijn en dat wij hunnen zeggen: “Door schade en schande zijn wij wijs geworden”. Ik hoop, dat de schema’s en begonnen werken die nu nog op het programma staan en daaronder ook het werk voorgesteld door het edele lid voor Losberg (Lt.-Kol. Dreyer) zullen worden uitgevoerd zonder de fouten die in het verleden gemaakt zijn en dat die werken zullen zijn tot groot voordeel van de bevolking. Ik heb de eer het voorstel van het edele lid voor Losberg (Lt.-Kol. Dreyer) te sekonderen.

These two motions before the House are part of a very much larger issue. Hon. members will see that there are no less than four similar motions on the Order Paper this afternoon, and I think, therefore, it would be as well if I were to deal with the subject more broadly than confining myself to these two specific cases. Some few days ago I gave the House a brief sketch of what the Government’s intentions were in regard to irrigation schemes, and this afternoon it might be as well if I were to enlarge on this subject. Hon. members will all agree with me that irrigation is vital to this country; in a country continually subject to recurrent drought as we are, irrigation schemes are vital; they serve as buttresses against the desert; as food reservoirs in time of drought, and I do not think there will be any difference of opinion in this country, or in the House, as to the absolute necessity of the Government’s carrying on its policy of irrigation schemes. On the other hand I think every hon. member in this House will agree with me that there is something wrong with the existing irrigation system. There is scarcely an irrigation scheme where the boards are not in arrear, where the irrigators are not in arrear with their rents, and before the House considers the four specific schemes, or any other new ones, it is as well that we should take counsel, and enquire into the whole question of irrigation, and see where the country stands, because, I repeat, there is something wrong with the irrigation system of this country. Practically every irrigation scheme is in difficulties, and the reason to my mind is this, that we are a sparsely populated country. Irrigation schemes are costly, and, in almost every case that has come to my notice, there are too few irrigators below the dam, to carry the burden of the overhead expenses. I think in this House I drew the parallel between the people of Holland, who have to build dikes to keep out the sea, in the same way as we have to keep out the desert, but they do not build the dikes, and debit the few people immediately behind them with their entire cost. They realize that the dikes are essential to the existence of the whole country, with the result that the whole public of Holland are called upon to contribute, at any rate, a share of the cost of these dikes, and I think the parallel between our irrigation schemes and the Dutch dikes are identical. We, too, have to build these dams to keep out the desert, but we do not follow the Dutch example; we debit the few people immediately below the darn with the entire cost of the overhead works. That is, to my mind, the chief cause of the failure of the bulk of our irrigation schemes in this country. All irrigation schemes benefit, not only the man immediately below the dam wall, but its ramifications are almost endless; it benefits the country through increased production, and through having more people on the land, and as a national assurance against droughts and other calamities. I think the time has come for the people of South Africa to adopt the principle, that they are sufficiently interested in irrigation in this country, to be called upon to bear, at least, a proportion of the cost of these schemes. They are costly, and our population is so sparse, that in scarcely a single instance are the irrigators below the dam in a position to pay the charges for overhead costs. If I to-day were to start pressing irrigators in the Union for their water-rates, I would drive a very great percentage of them into the bankruptcy courts, and I think the balance of them, who would be able to pay rates would have to pay them from some other source of income. If our irrigation system has resulted in such an impasse, there is obviously something wrong with the law, as originally framed. The law was framed years ago, with the concurrence of the entire country, but we find as we go along that there is something wrong, and I repeat, that what is wrong is that we have too few people on our irrigation schemes. Let me give a typical example of a scheme in being. Take the Fish River Valley — it is an outstanding case, but it is not the only one, unfortunately, of the result of the present system of building irrigation schemes. The Government has invested something like 1¼ million sterling in the Fish River valley; that 1¼ million sterling has to be paid for by 127 owners; I think I am approximately correct in saying that along the entire valley the irrigators who are responsible for that 1¼ million sterling, total about 127 men. These men have to bear the entire cost of these works; they have to bring up all these water rates areas, redemption, and interest, and they cannot do it. That scheme embraces about 22.000 morgen of irrigable land, and of this 22,000 morgen there are approximately 13,000 morgen lying derelict to-day; although water rates, redemption, and interest, are accumulating on these derelict morgen, with the result that the owners are being ruined. Hon. members will say: “Why do not these men sell out their surplus land?” The answer is: They cannot sell. No man wants to go into an irrigation scheme, and buy land, where it is saddled with this accumulation of arrear interest. There are instances where the arrears have accumulated to such an extent, that they total more than the value of the land; the result is a deadlock. These unfortunate men cannot sell their land, the rates go piling up, and the insolvency court is staring them in the face. Something has to be done, and assistance has to come from the Government. I have quoted the Fish River Valley as the result of our Act, but the majority of our irrigation schemes are heading in the same direction. I know one case where a single owner owns 1,200 morgen of land in the same valley; he can only develop 200 morgen himself—the result is that 1,000 morgen is running up rates in the neighbourhood of £2 per morgen, £2,000 per annum, and he cannot sell the land! A great many irrigators would be far better off, if the dams had not been built at all. I have been travelling about a great deal in the meantime, and thinking a great deal about these irrigation schemes, and it seems to me that the time has come for the Government to intervene in order to ensure the success of future irrigation schemes, because I fear if we go on in the present direction the House will, in the long run, say: “What is the use of building new schemes? We have four fresh schemes on the paper to-day, and these are but a fraction of the schemes which have been put forward to my department, and which are filed in my office. There are, I should think, over 50 schemes at the present moment before us, but I think at the present gait, the House will see that we cannot go on in this manner. I think the time has come for the House, the Government, and the people of this country, to reconsider the whole position. I have considered the matter to the best of my ability, and the result I have embodied in a Bill, which I hope shortly to bring before the House. I thought I would have had it ready by now, but as there have been differences between the members of the Irrigation Board, I have not been able to bring it forward yet. I think, however, it will be as well to give the House some idea of what the Bill purports to do. In Australia they have passed an expropriation law—

Hear, hear!

My hon. friend says: “Hear, hear,” but I do not think this country would agree with expropriation for a single moment, he is a lone voice crying in the wilderness, but there must be more men to ensure more shoulders bearing this burden. Irrigation boards will tell you we have all this land here, but people will not buy land burdened with these rates. I accordingly interviewed a great many boards, and asked them if the people of this country accepted the principle, that they had to share all the burden of the cost of irrigation schemes, would they be satisfied? They were all delighted; but I put this to them: that the Government was to pay a share of the overhead costs of irrigation schemes, they could not expect the taxpayer to pay for those schemes, and leave the landowners to get the enhanced value of their land. They quite agreed. If the people of this country have to contribute to the building of these irrigation schemes in the future, it is reasonable to expect a quid pro quo from the landowner. The proposal I put forward, and the proposal embodied in the draft Bill is this, to fill the land up these irrigation schemes serve, with more men. I propose approaching these irrigation boards throughout the country, and getting them to shed their surplus land, land which they cannot use. I propose that the Government should take options on this undeveloped land at practically prairie value, plus 10 per cent. or something of that sort, because I consider if the Government was to bring the water down to that land, the owner should not charge the full irrigation value. From the moment the owner gives the Government an option over the undeveloped land, irrigation rates will cease over that land. That is a very material contribution—

What is the good of the option if you cannot sell it?

My idea of this option is, that the people of the Union ought to get as much of this undeveloped irrigable land as possible. We have a scheme, linking this up with our forestry, and other Government works. We have a scheme for training men, and if this scheme goes through, these men will go to the settlements. We will be able to fill up these irrigation schemes with more men, who will bear the burden, and the State, at the same time, will be materially contributing towards the work, by assuming the liability for the water rates on the land, over which we have an option. I intend further that there shall be a Commission, which shall be of the same high standard as the Public Service Commission, and this Commission will be responsible not only for examining future irrigation schemes, but it will, in the first place, have to visit the existing irrigation schemes, and report to Parliament what is wrong with them. We will have more correlation between land settlement and irrigation. The trouble at present is that there is not enough co-operation between these two. Experience in Australia and America has been the same as in this country. All these countries have laboured under the mistaken idea, that all you require in order to create an irrigation scheme is to build up your canals and dams, and bring water to your land. The administration of the land after the works are completed, is far more important and much more difficult, than the actual construction of the weirs and canals. The control of the water, the levelling of the land, and other things have been found in South Africa, America, Australia, and Canada, to be the most complicated part of the work. The Commission will be invested with that duty of investigating, existing; irrigation schemes, and of dealing with every new irrigation scheme. Take for example these four schemes on the Order Paper to-day, If these had tome forward after the Commission had been set up, they would have been referred to the Commission, and the Commission would go into them, not Only on their engineering merits, but they would have to produce to the House a complete scheme, as to how that land is going to be developed. They would take precautions against speculation, etc. We have found, in the past, that there has not been sufficient cooperation between land settlement and irrigation proper. Australia went through exactly the same phase as we did, and they had exactly the same difficulties as we had. They appointed a Central Commission, which kept contact between the Irrigation Department and Land Department, and their irrigation schemes are succeeding now.

Het hulle bedraë af geskry we?

Australia and America lost millions of pounds in overhead cost, before they were able to put their schemes on a sound footing. This Irrigation Commission would have to report to the Government in how far they will decrease the water rates, or by writing down overhead costs. Under our present system any irrigation scheme can come to Parliament and ask for a write-off, and we have been reducing the overhead cost by very large sums in Select Committee, without getting any quid pro quo. If irrigation boards ask for a write-off, the Commission will say before that is granted, that they want a board’s surplus land. I fear if something of this sort is not done, the House will be faced with this impasse that I have spoken of, and I think everybody will agree with me that that would be a disastrous contingency. But we cannot go on under the present basis; we must intervene in some drastic manner, and I think the manner in which I have indicated is the soundest. I hope to have the Bill ready within the next fortnight, but I thought it was better to inform the House what the intentions of the Government were, and in view of this, the hon. members who have brought forward these motions may withdraw them. A great many of our irrigation land settlements and other land settlements are in the same predicament. Settlers are in arrears with their rates and instalments, redemption, and interest. Therefore the two questions ought to be dealt with in the same manner. At the same time that I deal with irrigation schemes, I propose to put before the House a draft measure for ameliorating the condition of our settlers, on our irrigation arid other schemes. Hon. members will remember that irrigation took on a spurt during the boom times after the war.

The buying of farms took a spurt, but not settlement.

The hon member cannot settle people on the land without buying the land first. A great many of these settlements came into being, and the country was asking for land settlement, so the Government had to go into the market and buy. We had to buy at the inflated prices then current. The result is that to-day a great many of these men on the land cannot possibly hope to pay the high cost at which the land was bought. We had to buy the land, and it was paid for at boom prices. Last year I pointed but to this House, the public speculated in land to the extent of £131,000,000 during the boom years. Yes, £131,000,000. At that time the Government bought land for £2,000,000 only. If we sinned at all, we sinned in very good company. A great many of the unfortunate settlers are in this position they bought land from the Government at the same price which the Government paid. In view of droughts, locusts, and other calamities, they are in a bad position, and we cannot hope to recover it. The Government and this House have to decide whether they are going to put the settlers off the land, or to devise some methods of keeping them there, and nursing them through time of stress and depression. I accordingly held a land-settlement congress in Pretoria, and the results I have embodied in this Act. The chief of these are: I propose to spread the payments over a period of 40 years instead of 20 years; I propose to capitalize all the arrears, as the majority of the men have fallen into arrears, whether as regards payment of instalments, stock-loans, or loans for houses. I propose to capitalize all this and spread it over a period of 40 years. In that way the taxpayer will save his money, and save the settler at the same time. I also propose to introduce into the Bill provision for the re-valuation of some of the land. I am quite aware that I am open to criticism, and the Government is open to criticism, for having bought land at high prices, but, as I said before, we sinned in very good company. We were compelled to purchase land at that time, although the prices were high.

Is the hon. the Minister still buying land?

No. For administrative reasons I have drawn two Bills, but they are all part and parcel of the same difficulty, The sooner we adopt them the better. I have embodied them in two separate Bills, for departmental reasons.

Is the hon. the Minister going to allow them to be sent to a Select Committee?

We must face the fact that the land was purchased at a price which would not be justified to-day. The bottom has been knocked out of the land market, and the result is if re-valuation does not take place, the men in possession will loose their land; the original settlers who bore the heat of the day will be driven from the land, while on re-sale, the next man goes in at a lower price; and the man who struggled for years, who has spent his time and money, will probably go on the street. I hold it is only fair to give the man who has struggled all these years a chance. Hon. members will see that all the motions on the paper are dependent on the fate of the Bills, and to that extent they are premature. I think hon. gentlemen will not press the Government to state here: and now, that we are going to build this dam or that dam, or that; we are going to adopt this scheme or that scheme. I hope with this explanation hon. members will be satisfied, and withdraw their motions.

Ek stel die verdere amendement wat in my naam staan voor, nl.—

Ek denk dat elk persoon van gesond verstand sal gevoel, dat na wat die Minister van Lande ge ê het, dit nie verwag kan word nie, dat daar nou dadelik stappe sal geneem word om skema’s uit te voer. Ons voel, dat as skema’s uitgevoer word, dat hul dan met sukses uitgevoer behoor te word, en ons weet dat daar in verband met skema’s baie flaters begaan is in die verlede en dat verskeidene van die skema’s onbetaalbaar is. Maar die Minister sal sien, dat die voorstel wat ek hier gemaak het, net alleen vra dat die Regering die raadsaamheid sal oorweeg. My voorstel sê nie dat; die Regering die skema dadelik moet uitvoer, Ek het verlede jaar die Hoofd van Irrigasie gesien, dit is nou die Minister van Landbou, maar verlede jaar het hy die kwessie van irrigasie onder hum gehad. Hy het toe ’n grout deputasie uit Kimberley ontvang, want Kimberley is ook by hierdie saak betrokke; hy het toe ’n deputasie uit die. Suidwestelike Transvaal en uit Griqualand ontvang en ons het hom gevra om ons ’n belofte te maak dat daar ’n ondersoek ingestel sou word na die gehalte van die land en dat daar opmetings gemaak sou word, sodat voordat daar geld uitgegee sou word oor die skema, ons presies sou weet waar ons was en waar ons sou uitkom. Die edelagbare die Minister het toe beloof, dat dit gedaan sou word. Die feite is nou, dat as die skema uitgevoer sou word, volgens die oorspronkelike opmeting, dan sou daar 280,000 morge land onder die skema wees en die Regering is die eienaar van 39,000 morge van daardie land; ons het komitee’s aangestel om die saak te ondersoek en om met die boere in aanraking te kom met die gevolg, dat, soas die Minister onder sy Ontwerp wil tot stand breng, spekulasie verhoed sal word; die gevolg van die werk van die komitee’s is, dat as die Regering die land daar wil beheer dan kan hul uit die 280,000 morge 230,000 morge koop teen £3 per morge; die Regering sal dan op die manier die beheer kry oor 230,000 merge land. Dis ’n groot persentage. Ek kan net alleen dit sê om te bewys dat ons in erns is, dat dit die gevolg is van die werk van die komitee’s. Die vilaktes in die streke het jaar in jaar uit toegeneem deur die stof. Vyftien of zestien jaar terug het die edelagbare die Minister deur daardie land kan reis eh hy sou die one pan na die ander gesien het. In die mander dele van Suid-Afrika kry mens plekke wat ooral fontein genoem word, daar is Bloemfontein, Bultfontein, Klipfontein, Springsfontein en baie ander fonteine, maar by ons is dit allemaal “Pan,” daar is Bultpan, Springpan, Klippan en andere panne. Maar die stof het nou gekom en het al die panne, of baie van hul volgemaak en mens siet hulle nie meer nie. En dis net alleen deur middel van groot skema’s dat ons ooit kan hoop vordering te maak. En dis nie alleen my distrik nie wat hierin betrokke is, maar dis Kimberley en die omstreke daarvan ook. Die hele stad, die stadsraad van Kimberley en die omliggende plekke ondersteun die skema. Ek hoop onder die omstandighede, dat die Minister die belofte wat deur die vorige Minister gemaak is uit sal voer, en dat hy wetenskappelike ondersoeking en opmetings sal laat maak so dat ons sal kan weet of dit die moeite waard sal wees om die skema uit te voer. Ons wil nie ’n flater maak.

Die opmeting is onder weg.

Ja, maar word die land ook ondersoek, die gehalte van die land?

Ja, dit sal gedaan word.

Met betrekking tot die opmetings, gee ek die Minister aan die hand, dat hy die voorbeeld van die Departement van Spoorwege behoor te volg en dat hy ’n kantoor op Christiana of Kimberley behoor te kry sodat die werk in verband met die skema daar gedaan kan word in plaas van op lange afstand at. Ek gee nie om of die kantoor op Kimberley of op Christiana sal wees, maar dit sou die beste wees as die kantoor van die distriktingenieur on Kimberley of op Christiana sou wees, so dat hul van daar uit kan werk. Die edelagbare die Minister sal sien, dat my voorstel nie is dat daar dadelik geld gespandeer sal word; wat ek vra is dat daar ondersoekings gemaak sal word; en ek verwag nie daft daar nou die jaar ’n begin gemaak kan word met die werk self—ek denk dit sal minstens drie of vier jaar neem. Maar die Regering het hierdie kwessie vir 20 jaar onder oorweging gehad en dit is jare lang oorweeg, maar hul het nie verder gekom nie. Dan is daar ’n ander kwessie-—die klein skema van Schweizer-Reneke. Die skema was reeds drie jaar geleë beloof. Die skema is net bokant die dorn, en daar is erwe wat besproei moet word. Drie jaar geleë het die Regering beloof om dit uit te voer en mense het selfs so ver gegaan dat hul water erwe gekoop het in die dorp, maar daar is niks verder gedaan nie. Die mense voel, dat die Regering liewer nie beloftes moet maak nie, en as daar beloftes gemaak is, dan behoor daar ’n rede gegee te word waarom die skema nie uitgevoer is nie. Ek begryp goed, dat daar vir grote skema’s ’n Wet moet wees om die sake te onderneem, maar in hierdie klein kwessies behoor die Regering stappe te neem. Ons verwelkom die verklaring van die Minister, dat die wetgewing wat ingevoer sal word gepaar sal gaan met ’n behoorlike skema van land nedersetting, want anders kan ons nooit vordering maak nie. Ek kan nog niks oor die Wet sê nie, dit sal beter wees om eers te wag totdat ons die Wet gesien het, maar ek hoop dat die Minister daar nie op sal aandring nie, dat ons ons voorstelle terug sal trek; die voorstelle vra net alleen, dat die Regering die kwessies in oorweging sal neem; maar ek hoop, dat die Minister met die oog op die wetgewing wat hy sal indien bereid sal wees die skema’s in oorweging te neem. Ek wil niks sê nie oor die nuwe Wet—maar so ver as ek kan sien lyk dat dit ’n uitstekende Wet sal wees. Maar ek hoop dat die Regering die ander skema’s sal oorweeg, en dis al wat ons vra. Die Regering behoor sy aandag te gee aan die voorstelle en behoor dan, waar nodig, ondersoek te maak. Ohs verstaan dat die Wetsontwerp binne ’n paar weke ingedien sal word, dan kan dit gedurende die teenwoordige sessie deurgaan en dan kan die Kommissie aangestel word en dadelik te werk gaan. Die Kommissie kan sê: “ons gaat nie een of ander skema vas stel, maar ons sal ondersoek maak.” Ek hoop, dat vooral my skema op Kromellenboog in oorweging geneem sal word. Ek vra nie om geld nie, ek vra net alleen, dat daar ’n ondersoek gemaak sal word en dan sal ons weet waar ons staat. Ek het die Minister vertel wat die stand van sake is—die Regering kan beheer kry oor 230,000 morge uit die 280,000 en ek hoop, dat onder die omstandighede my voorstel aangeneem sal word.

I second. I only want to say a few words in regard to this. I think the hon. member has made out a good case. I have made frequent visits to Kimberley of late, and have been struck with the aspirations of the people there in connection with the scheme which partly forms the subject matter of his amendment. The hon. hon. the Minister this afternoon has made a very important statement with regard to legislation, and I take it that the country on the whole will certainly receive it with a very great deal of pleasure, because the conditions, as he laid them down, would seem to be eminently fair, and to assist land settlement and irrigation in the country. I do not suppose that schemes which have already been sanctioned will be delayed, and this scheme will undoubtedly be the salvation of the whole of Griqualand West, and parts of the Free State, and the Transvaal, and I think the hon. the Minister should have a survey made. I am very glad to hear from the hon. the Minister that it is to be gone on with, because I was afraid that his statement might mean the postponement of all this. In that community his assurance will give a great deal of satisfaction. In the past, Griqualand West and Kimberley have been dependent so much on their diamond mines that very little has been done there for the development of the land, and hard times and adversity have made them look round to see what can be done to develop the land round about Kimberley. This particular scheme will be supported by every class of the community— town and country; the Midland Chamber of Commerce heartily endorsed it, public meetings have been held right throughout the areas concerned, and I think you will find that there is hardly an urban or rural community in that particular area which has not endorsed that scheme. I met the mayor of Kimberley, who is very enthusiastic about this scheme, and I saw the sewage farm of the municipality, where they have made some experiments in the growing of cotton. It is certainly a pleasure to see how these plants, which were put in only in September, are flourishing, and the great number and the size of the’ cotton pods are a distinct encouragement. Of course, they have very good irrigation for that particular farm, but it is an experiment, and they tell me they have no frost from September to March, so they expect to make a very great success of cotton growing. These are cotton plants which were picked in my presence from this place, just outside Kimberley, and certainly the quality and size and so on were very surprising, and showed what could be done by the municipality just after a few months’ cultivation. I am speaking to-day, not merely as a farmer’s friend, but as a friend of South Africa, because I submit that in this particular matter there is no distinction between the towns and the country.

They object to a townsman speaking about farms.

Not if he has informed himself on the matter. I was impressed by the facts put before me when I was in Kimberley, and I saw for myself the conditions under which cotton was growing, and came to the conclusion that if this scheme was carried out a great part of the present area of the Union will not only be reclaimed, but converted into a splendid fertile country, and the whole of this country will benefit everywhere, even so far down as the Western Province, by this particular scheme. I find great pleasure to be able to second the amendment.

Ek stel als verder amendement voor—

Ek is verblyd oor die mededeling van die edelagbare die Minister van Lande, dat hy die sitting nog wetgewing wil indien oor irrigasie en vertrou, dat sodanige Wetsontwerp werkelik ’n sukses sal wees. Daar bestaat werkelik behoefte aan en ek vertrou, dat ons nie geskrik het vir die gebrek aan sukses in die verlede nie, en daarom dalk besluit om nie verder vir irrigasie in te gaan nie. My skema staat ook in verband met die arme blanke kwessie, maar reeds twee jaar gelede het die magistraat van Christiana gesê, dat dit in Westelik Transvaal so sleg gaat wegens die droogte, dat kinders van honger sal omkom, as daar geen uitkoms verskaf word nie. Hulle ly van toe af al honger en daar is sedert geen verbetering in die toestand gekom nie—die toestand is sedert vererger. Nou het die magistraat van Wolmaransstad ook ’n rapport uitgebring. Ek weet nie wat die rapport sê nie, maar dit weet ek wel, dat die magistraat die toestand onder die aandag van die owerheid breng en dat hy dit beskryf as feitelik hongersnood. Nou seg ons, daar is die skema, wat reeds drie jaar gelede beloof is. Die edelagbare die Minister van Landbou het die plek besoek en feitelik beloof om die dam te bou. Tot sover is die dam nie gebou nie, maar die toestand is van die aard, dat dit nie langer uitgestel mag word nie. Die bou sal baie mense op die land meteen help om ’n 1ewe te maak, totdat hulle weer kan ploeg en saai en so op hulle eige en eervolle manier ’n bestaan maak. As die edelagbare die Minister dit nie doen nie, sal bepaald kinders van honger omkom en baie van die mense sal weer trek dorpe toe. As die ellende eers sy toppunt bereik het, sal dit die Regering meer kos as die £28,000 wat hulle aan die dam sal moet spandeer, terwyl as hulle dit in die vorm van arme hulp moet uitgee, daar nooit weer iets van teruggesien sal word nie. Dit is nie slegte mense nie wat vandag arm is en swaar kry nie maar is deur die omstandighede agteruitgegaan en baie is reeds na die delwerye gegaan. Die Stadsraad het die Transvaalse Uitvoerende Komitee genader vir ’n industriële school maar die skyn ook niks te kan doen nie tensy die irrigasie skema deur gaan. Daar moet in Westelike Transvaal landbouskole opgerig word waardeur baie kinders van arme delwers gered sal kan word, as hulle opgevoed word vir die lewe op die platteland, sodat hulle n goeie en eervolle plek kan inneem in die samelewing. ’n Ander rede waarom ek vraag dat die edelagbare die Minister nie die dam skema daar sal afskuif nie, is omdat erkend is, dat die ou Wolmaransstad dam te lang gebou is, en nie een kwart soveel grond besproei as die berekening was nie, en dus ’n totale mislukking is, en dat dan die enigste kans vir die Regering om die geld terug te kry is bou ’n tweede dam, sodat erwe verkoop kan word. ’n Aansienlike deel van Wolmaransstad self val onder die skema en kan deur die munisipaliteit aan mense verkoop word. Ek hoop, dat die edelagbare die Minister die mosie sal aanneem en nie sal laat terugtrek nie, maar dit sy beste aandag skenk. Dit is jammer, dat die edelagbare die Eerste Minister nie hier is nie, want hy ken die toestand daar goed en het verklaar dat die Regering baie angstig is om iets vir die mense daar te doen. Maar ongelukkig tot nou het die Regering niks gedoen. Ek seg die kans is daar en dit sal nou juis baie handig inkom om vir die distrikt iets te doen deur werke van die aard te gee. Van gewone arme hulp kry mens niks terug nie, maar kom en bou ’n dam, sodat die mense nie van honger omkom nie, en laat ons ’n landbouskool kry en die kinders op die manier ook red. Ek wens voor te stel die amendement, wat in my naam staat en vertrou, dat die edelagbare die Minister maatregels sal neem, om die skema uit te voer. Omdat vroeger foute gemaak is, is dit geen rede om hierdie skema af te keur nie.

Ek sekondeer die amendement van die vorige spreker, omdat dit ’n biesondere geval is. Die westelike deel van Transvaal is, soas baie lede weet, ’n baie goeie deel van die land, maar wat besig is om ’n woestyn te word. Dit is een van die plekke, waar die Regering sal moet uitsien of hulle nie daar irrigasiewerke kan uitvoer nie. ’n Goeie water dam sal daar ’n dubbele nut hê, want soas ons weet, reen dit ook makliker waar groot plasse water staan. Daarom hoop ek, dat die voorstel in ernstige oorweging geneem sal word en die skema uitgevoer word. Vele mense daar verkeer in bittere armoede en die wat nie meer ’n bestaan kan maak nie, vlug diamantdelwerye toe. Die armoede, wat daar heers is nog veel erger as in andere dele. As die dam gebou word, kan honderde mense, wat tans sonder werk en kos is, daar in werk geset word, want ek meen dat die Regering besluit het om die werk te doen met blanke arbeid. Indien die dam nie gebou word nie, sal die Regering die mense tog met kos en klere moet voorsien en dat sal meer kos as die dam self en die dam sal ’n grote bate wees. ’n Groot deel van die water sal gebruik word deur die Wolmaransstad Munisipaliteit en sal help om die rente en aflossing te betaal, dit sal vir die afdeling ’n voordeel wees en die arme mense sal, gelyk reeds aangestip, gehelp word.

Ek staan nie op om damskema’s voor te stel of te sekondeer nie, maar omdat daar vandag een van die belangrykste sake en wat onse hartelikste ondersteuning verdien voor die Huis is, namelik die voorstelle van die edele lede van Marico (Brig.-Gen. Lemmer) en Losberg (Lt.-Kol. Dreyer). Ek het verklaar geen voorstelle te wil doen of die sodanige te wil sekondeer nie, omdat dit al gedaan is, maar ek wil dit ondersteun. Ek is baie bly oor die verklaring, welke die edelagbare die Minister vandag afgeleg het, dat hy van plan is om binnekort wetgewing voor die Huis te leg, wat berekend is om irrigasie aan te stoot en die reeds bestaande te help. Ek kan die versekering gee, dat dit die algemene goedkeuring sal erlang van die volk, want ons redeneer oor die arme blanke en dit is een van die dinge, wat sal help om die vraagstuk op te los. Ek het baie ondervinding van wat ’n man kan maak op ’n klein stukkie grond, en die edele lid vir Marico (Brig.-Gen. Lemmer) het glad nie hier oordryf nie. Ek bet gesien dat die edele lid vir Cradock (de hr. I. P. van Heerden) gemeen het dat die edele lid oordryf, dat die mense so veel kan maak op ’n klein stukkie grond, maar ek kan die edele lid die versekering gee dat veral die grond in Marico, waar nie net één oes, maar gemengde oeste verkry kan word, heel gemaklik £100 of nog meer per morge kan opbring. Ek is nie een van die mense wat sodanig groot wil reken nie, maar ek reken dat as daardie grond onder water kan kom, dat dit baie goeie grond sal wees en dat as die behoorlik bewerk word, die mense dit gemaklik daaruit kan haal. Maar heeltemaal tereg het die edelagbare die Minister gesê, dat ons die regte mense op die nedersettings moet kry.

Daar lê die knoop.

Dit help nie, dat groot skema’s uitgewerk word. My ondervinding, wat hoofsakelik betrekking het op die Transvaal, is dat dit beter is om klein stukkies grond uit te gee as die groot stukke, want die grond moet goed bewerk word en baie nat gehou word. Die irrigasie is ’n baie belangrike saak vir ons land en ons moet daarmee aangaan—

Hoe meer ons kan afskrywe, hoe beter.

Hoe meer irrigasiewerke daar in die land is, hoe beter, al is dit maar klein plekkies wat geneem word, en ek sê ook dat hoe meer afgeskrywe kan word op die irrigasie werke, hoe beter. Dan moet foute in die toekoms soveel moontlik vermy word. Die edelagbare die Minister het al gesê, dat mens jammer moet voel vir die mense wat groot irrigasie werke het, om te sien dat die mense moet wag tot die reënt val en dat hulle tog niks kan doen as daar nie geregeld reënt kom nie. Die soort van skema’s deug nie. Die irrigasie werke moet so gebou word dat daar groot damme is om veel water te bevat, wat sal oorstaan tot die droge maande kom. Ek is bly dat die edelagbare die Minister van Lande beloof het om met twee wette voor die Volksraad te kom. Dis een van die belangrikste verklarings wat nog gemaak is gedurende hierdie sitting, om die land vooruit te help. Ek is oortuig, dat edele lede anderkant wat die boerbevolking verteenwoordig, sal die wette nie opponeer nie. Hulle wil dit nie en hulle kan dit nie. Ek het gesien hoe in daardie hoek van die Arbeiders, toe die woord hier gebruik is, dat die grondeienaars gekonfiskeer moet word, dat die edele lid vir Benoni (de hr. Madeley) somaar lekker gekry het. Ons moet baie versigtig wees, en die edelagbare die Minister moet baie versigtig wees met onteiening, maar aan die anderkant het die edelagbare die Minister gesê, dat hy sal probeer om opsies vir die Regering te kry. Ek is ook seker dat eienaars van grond gewillig sal wees om die Regering te help, en edele lede aan die anderkant van die Huis sal ook sien, dat mense op die platteland die land pie agteruit wil hou nie, en ons sal nie toelaat dat een of twee mense die planne belemmer nie. As die irrigasie werke wat op die programma staan, word uitgevoer, dan sal daar ’n menigte van die werkelose in die land werk vind. Bôdien sal op die irrigasie werke uitgevind kan word watter mense geskik is om op plase te sit.

Hoe wil die edele lid dit nou daar uitvind?

Dis nie meer soos vroeër nie. Al die mense wil teenwoordig na die stede en dorpe trek en jy kan eerlik baie male die mense dit nie kwalik neem nie. Ek moet erken dat die edele lid vir Wolmaransstad (Gen. Kemp) en ook die edele lid vir Pretoria Distrikt (Zuid) (Gen. Muller) sake werkelik ’n bietjie te donker skilder. Dis nie nodig om dinge erger te maak as hulle is en dit voortestel asof al die mense in daardie distrikte bedelaars is nie, maar daar is streke in die land, soos die westelike Transvaal, waar mense dit werkelik hard het. Dit sal baie help om die armblanke vraagstuk op te los as ons water in die land kry, as die water wat nou nutteloos in die see vloei, opgevang ward, en as die grond bewerk word, maar aan die anderkant moet ons sien om die regte mense in die land te kry.

En die regte soort grond.

Die meeste mislukkings wat daar gewees het was die gevolg daarvan, dat mense op plase gekom het, wat geen stuk kennis van die boerdery en van die land gehad het nie. Die edelagbare die Minister van Lande weet dat daar baie mislukkings gewees het met mense, wat onbekwaam is om:te gaan boer. Dis heel maklik om te gaan sê: “Ek gaan boer,” maar daar is baie meer aan verbonde, vooral in die Transvaal. Daar het ons nie so gereeld elke jaar die oeste soos in die Kaap Provinsie nie. As die mense op die irrigasie werke is, dan kan uitgevind word waiter mense die beste is. En wat die Transvaal betref, moennie sulke grote stukke land aan settlaars gee nie, maar liewers kleine stukkies goeie grond, met voldoende water om die grond te bewerk. Dit is die beste metode. En dan moet ons self sorg dat daar markte is vir die produkte wat geproduseer word. Ek woon naby ’n groot plek en ek het ondervinding daarvan hoeveel mense kan bereik op klein stukkies grond, vooral as daar goeie markte in die nabyheid is, maar dan moet jy ook aan die anderkant nie van die mense hê, wat sê: “Ons wil maar ag uur op ’n dag werk,” of van die wat om vyf uur ophou met werk en dan glad;geen verantwoordelikheid meer voel nie. Ons moet gewillige mense hê en nie van die mense wat net alles van die Goevernement wil hê nie.

As daar ’n goudmyn op die plaas ontdek word, dan kan die mense maar om vyf uur na bed gaan.

Ja, ek weet die edele lid vir Somerset (de hr. A. P. J. Fourie) staan nie so vroeg op nie, hy het dit gelukkig ook nie nodig in sy professie nie, maar ek kan edele lede die versekering gee, dat wanneer mense op ’n boereplaas wil gaan, dan moet hulle hard werk en dan kan hulle ook ’n lewe maak. Ek sê dat daar nog nie genoeg mense op die land is nie. Die edele lid vir Cradock (de hr. I. P. van Heerden) en andere lede aan die oorkant is altyd bang dat daar te veel mense in die land kom.

Ek het nooit iets van die aard gesê nie.

Ons is baie bly om die groot bekering te sien. Dis gelukkig dat hulle nou ook daarvoor is om immigrante hierheen te kry. [Een Edele Lid: “Maar dit moet van die regte soort wees.”]. Ek is ook bly dat die edele lid vir Vrededorp (Dr. Visser) b.v. besig is om goeie mense in die land in te bring. Ek sê laat ons probeer om die saak aan te pak en die grond bewerk te kry wat nou ledig lê. En ek sê vir edele lede dat dit wonderlik is wat op die klein stukkies grond bereik kan word.

Al die plase is nie by Johannesburg nie.

Ek kan edele lede die versekering gee dat die onkoste by Johannesburg baie groter is as wat dit b.v. is in die distrik van die edele lid vir Biversdal (de hr. Badenhorst). Die onkoste daar is baie minder, en ek wil vir die edele lid net sê, dat hy ’n bietjie kan kom kyk hoe dit by ons aangaan. Die mense doen hulle best—

Wat is die onkoste?

Dit kan ek nie so presies sê nie, maar ek wil dit sê, dat men onder die armblanke baie gewillige mense vind, maar dat aan die anderkant die mense onder toesig gehou moet word, dat daar iemand over hulle geset moet word, waarna hulle luister en vir wie hulle ontsag het. Dit sal die Regering nie help nie, as hy nie mense aanstel wat toesig over hulle het nie. Die mense moet geleer word en geregeer word, maar hulle is nie onwillig nie. Die edelagbare die Minister het gesê, dat hy ’n Kommissie wil aanstel. Ek is so bang vir daardie soorte van komitee’s en kommissies, wat so baie ver gaan. Ons moet versigtig daarmee wees. Ek wil daar nie oor uitwei nie, maar net sê dat ons baie moet oppas vir die soort van kommissies. Party kere gaan sake van kommissie tot kommissie.

Moet nou nie die saak dood praat nie.

Nee, ek wil dit nie doen nie. Laat ons dankbaar wees, dat die edelagbare die Minister so veel attensie gee aan die saak en aan die debat hier en laat ons hoop dat die skema’s wat nog uitgevoer sal word, ’n sukses sal wees.

Ek wil net ’n paar woorde sê, nie in die algemeen oor die onderwerp van irrigasie nie, want ik wil die Huis nie lang ophou nie en ek dink die edelagbare die Minister van Lande het baie duidelik gewees in wat hy gesê het. Ek dink die hele Huis stem in met wat die edelagbare die Minister vandag gesê het en dat so ’n wet as hy vir ons uitgelê het, baie noodsaaklik is en ek hoop dat die edelagbare die Minister binnekort die voorstelle voor die Huis sal bring. Ons het in die verlede gevalle gehad, waar die skema’s mislukkinge gewees het en die Parlement sal gelde moet afskryf op verskillende skema’s, maar ek hoop dat in die toekoms die skema’s op gesonde basis sal wees en word uitgevoer. Die edelagbare die Minister van Lande het die versekering gegee, dat die skema’s voortaan noukeurig ondersoek sal word en dat die foute soveel moontlik vermy sal word, wat in die verlede gemaak is. Dis dikwels, dat skema’s op papier daar baie voordelig uitsien, maar dat later in die prak-. tyk die mislukkinge is en dat die Regering geld moet afskrywe op sulke skema’s. Die edele lid vir Marico (Brig.-Gen. Lemmer) het hier gepraat oor wat uit die grond gemaak kan word per morge. Dis op papier baie mooi, maar dit hang heeltemaal af van die omstandighede wat die opbrengs sal wees. Ek wil net aan die edelagbare die Minister sê, dat as hy daardie Wet inbring, dat hy dan in aanmerking sal neem in die eerste plaas die skema’s wat al jare lank voor die land is en dat die die eerste die aandag van die voorgestelde Kommissie sal geniet, vir ondersoek. Ek ondersteun dit, omdat ek self baie belang daarin stel. Dan is daar ’n skema wat ek self herhaalde male voor die Minister geplaas het—die skema is al sedert 1902 onderweg gewees; dis nie een van die skema s nie waar ’n mens die mense sal moet soek; daar is mense daar; die streek is dik bevolk, maar hul het nie water nie. En die mense vind dit baie moeilik om hul borne aan die gang te hou. Die Minister het my dieselfde belofte gemaak wat hy aan die Huis gemaak het, maar ek hoop, dat hy eers die ou skema’s in oorweging sal neem, die skema’s wat al jare lang voor hom gewees het. Wat die dam op Wolmaransstad betref, die edele lid vir Wolmaransstad (Gen. Kemp) het duidelik gesê dat daar baie mense is wat baie armoede en baie ontberinge ly, en as edele lede dit nie glo nie, dan kan hul dit self gaan sien. Die edele lid het gevra dat daar onderstandswerke begin sal word om die mense aan die gang te hou; die edele lid vir Johannesburg Noord (de hr. Geldenhuys) is heeltemaal verkeerd in sy opvatting. Ek is daar gewees en volgens my mening is dit ’n baie goeie skema en dit sal betaal; ek stem in, dat dit die beste sal wees as die Wetsontwerp ingebring sal word en as daar ’n kommissie van behoorlik gekwalifiseerde mense aangestel sal word wat hul rapport sal inbreng, en dan kan ons op hul rapport handel; die gevolge sal wees dat ons in die toekoms nie meer sulk grote bedraë sal behoef af te skrywe nie. In ’n land soas Suid-Afrika kan ons nie sonder irrigasie klaar kom nie; ons moet besproeiïngswerke hê, en dit sou ’n ramp wees as daar ’n besluit sou kom, dat omdat ons in die verlede so veel mislukkings gehad het, dat ons daarom in die toekoms nie meer skema’s sou aanleg nie. Ons moet in die belang van die land besproeiïngswerke hê, en ek hoop dat ons in die vervolg gelei sal word deur die ervaring van Suid-Afrika en ook deur die ervaring van ander lande.

Ek wens die verdere amendement wat in die naam staan van die edele lid vir Vredefort (de hr. Munnik) voor te stel, namelik—

Die voorstel lê meer of min ’n politiek neer en dit help die Regering en die edelagbare die Minister van Lande aanmerkelik in verband met die politiek, wat ek meen, moet aangeneem word met betrekking tot die aanleg van skema’s in die toekoms. Ek weet nie of die edelagbare die Minister onthou dat op die Besproeiïngs Kongres en ook vóór die tyd dat die groot propaganda was wat ek gepreek het, dat indien die Regering of oever eienaars van plan was ’n skema uit te voer, die Regering moet probeer land te koop teen redelike pryse, want ons moet nie allenig rekening hou nie met die oever eienaars, maar ook met die belasting betalers, en as ons telkenmale na die belasting betalers gaan met versoeke om skulde af te skrywe, dan sal ons seker met hul in botsing kom. Ons moet voorsorge neem. Ek ondersteun besproeiïngs skema’s van elke soort so lang as ons net weet dat hul betaalbare skema’s sal wees, en so lang as ons weet dat ons nie tengevolge van sodanige skema’s mense in die diepste ellende sal laat dompel. Die edelagbare die Minister het verklaar dat daar byna nie ’n enkele besproeiïngs skema is nie, wat nie in moeilikhede is. Ek stem in met die Minister, dat besproeiïng bepaald die bloed van die land is. Ons moet besproeiïngs skema’s gaande hou, selfs as daar skema’s is wat nie die sukses is wat ons gehoop het dat hul sou wees nie, en selfs as ons rapporte kry soas die departementele rapport oor die Hartebeestepoort Dam, dat dit van n’ finansiële standpunt ’n mislukking is, is daar tog nie aan te twyfel nie, dat skema’s van die aard ’n groot aanwins is vir die toekoms, en dat hul in die toekoms sal betaal. Die edelagbare die Minister het die inhoud van die Wetsontwerp hier uitgelê, maar van baie groter belang dan die inhoud van die Ontwerp is wat gedaan gaat word in verband met die boonste oever einaars; hoe sal hul regte beskerm word? Sal hul regte met ’n pennestreek weggeneem word? Ek is jammer, dat die edelagbare die Minister geen verklaring oor diepunt gemaak het nie. Hy het nie allenig in die Cradock kiesafdeling, maar ook op die Besproeiïngs Kongres beloftes gemaak, dat hy ’n Ontwerp sou indien waarin hy ’n verandering van die Wet van 1912 sou voorstel. Daar is een ding seker—dat as die Wet van 1912 uitgevoer word en dat ’n eienaar binne ses maande sy regte moet verklaar, dan is dit iets wat die boonste oever einaars nie sal aanneem nie, en dit sal dan botsings veroorsaak. Dit spyt my dat die edelagbare die Minister nie ’n verklaring gemaak het nie. Die teenswoordige posiesie is nie allenig onbillik teenoor die boonste oever einaars, want hul regte sal weggeneem word as hul hul regte nie binne ses maande verklaar nie, maar in die toekoms sal hul ook die reg nie meer hê om damme te bou nie. Ek onthou dat ek hier die kwessie met die edelagbare die Eerste Minister bespreek het, en hy het die onbillikheid daarvan ingesien enerken, en die edelagbare die Minister van Lande het op Cradock erken en ook op die Kongres, dat dit onbillik was want selfs as die boonsteoever eienaars hul regte verklaar, dan moet hul sekuriteite gee. En as hul nie damme bou nie, soas verklaar, dan verval hul sekuriteite, maar hul verval nie aan die Staat nie maar aan die onder einaars. Dis die onbillikheid. Ons siet reikhalsend uit na die verandering van die Wet; ons wil verligting kry en as die regte van die boonste oever einaars weggeneem word, dan kan ons dit nie aanneem nie. Ek is bly, dat die edelagbare die Minister ’n verklaring gemaak het, dat in plaas van 20 jaar, hy dit 40 jaar sal maak en dat die lenings gekapitaliseer sal word, maar hoe stem dit ooreen met die Tapport van die Direkteur van Besproeiïng? Die edelagbare die Minister het verklaar dat dit ’n ramp sou wees as die mense gedagvaar sou word. Die direkteur sê in sy verslag, dat met die oog op die feit dat daar reduksies gemaak was, hy daar herhaaldelik op aangedring had dat daar onder Sektie 26 van die Wet aksie behoor geneem te word. Hy dring daar op aan dat daar gedagvaar sal word. Wel, wat is die plan, sal die edelagbare die Minister uitvoer wat die direkteur sê? Ek het die grootste respek vir die Direkteur van Besproeiïng en ek weet, dat hy sy bes doen, maar ek sou graag wil weet of wat hy sê uitgevoer sal word, en sal die mense na bankrotskap gedrywe word? Ons weet wat die gevolg sal wees as die edelagbare die Minister die voorstelle van die direkteur uitvoer. Ons weet wat die posiesie ooral op die skema’s is. Ons weet, dat uit die 22,000 morge land wat op die besproeiïngs skema in Cradock val, daar 13,000 morge is wat onbewerk le; ons kan die land nie bewerk nie; dis nie dat die mense dit nie wil werk nie— hul kan dit nie doen nie. Ek ondersteun enig besproeiïngs skema, maar dis beslis nodig dat die Regering ’n vaste politiek sal aanneem, dat hul sal verklaar wat hul gaan doen, hoe hul die skema’s gaan bou, hoe hul die land sal koop, en hoe hul sal verhoed dat daar weer sal plaas vind wat plaas gevind het onder die van Ryneveld Pas Skema, onder die Lake Mentz Skema en onder die Sondags Rivier Skema. Ons weet, dat die Sondags Rivier Skema in likwidasie is; die mense onder die skema het land gekoop, wat, soas ons hoor, nie oever einaar land is nie, en die mense sal by die Regering moet kom en die Regering sal die mense moet help. Dis toe te skrywe aan die wandade van die spekulant dat dit gebeur het. Ek hoop, dat die Regering kennis geneem het van die aanbod wat onder die van Ryneveld Pas Skema gemaak is. Wat sal daar gebeur? Daar sal spekulasie wees, en die mense wat land gekoop het sal van die land afgedrywe word en teen watter pryse sal die land terug geneem word? Tensy die Regering n vaste politiek aanneem sal ons tot die ramp kom wat voorspel is. Ek hoop, dat die kommissie wat aangestel sal word ’n kommissie sal wees wat in simpatie is met die arm mense, ’n kommissie wat ondersoek sal instel na die toestande van die mense. Ek vra, is die mense ydel gewees, het hul net agt uur per dag gewerk? Nee, hul het van sonsopgang tot sonsundergang gewerk en hul het op die reuk van n olie lap geleef net om hul werk betaalbaar te maak. Daar is één ding seker, as ons beramings maak soas in die verlede gemaak is, as ons beraam, dat ’n skema £9,000 sal kos en as dit dan op £27,000 uitloop, of soas op Victoria. West, as ons beraam, dat die skema £30,000 sal kos en as dit dan £80,000 kos, dan sê ek dat ons dan op die ramp, waarvan ons so baie gehoor het, afstuur. Ek wil nie sê nie, dat ons ingenieurs nie miskien ’n paar honderd pond kan uit wees in hul beramings nie, maar om ’n beraming van £30,000 te maak, en dan te vind dat die skema £80,000 kos, dis iets wat die onkunde van die ingenieurs bewys—hul weet daar niks van af nie. Ek sê, dat ons die beraming dan maar liewer deur die eenvoudige boer kan laat maak, en hy sal daar meer naby wees. Laat die mense weet wat die belastings sal wees. En nou kom ek aan die skema van my vriend, die edele lid vir Marico (Gen. Lemmer). Ek bewonder horn omdat hy so geesdriftig is oor die skema, maar ek moet sê, dat dit ’n eienaardige skema is. Wel, ek sal dit ondersteun. Hy sê hy wil ’n klipdam bou en hy wil net die binnekant met sement pleister. Dit sal nooit beantwoord nie. As daar ’n groot storm kom, dan sal die dam wegspoel. Die edelagbare die Minister weet wat groot mislukkings daar gewees is deurdat damme nie behoorlik uit konkreet gebou is nie; en as slegte damme gebou word, dan stuur ons seker op die groot ramp af waarvan die Minister gepraat het. Die pryse van die land onder die skema van my edele vriend is ook eienaardig vir my. Ek is daar seker van, dat daar in die hele land geen beter grond is nie as die wat leg aan die Visen Sondagsriviere en ek sal bly wees as enige skema daar gemiddeld van £25 tot £30 per jaar sal opbreng, maar om te praat van £150 op elkeen van daardie 2,241 morge dit is onmolik. Eh dan die belasting wat op sulke skema’s geleg word. Die edelagbare die Minister van Lande praat van £15 per jaar, maar as daar op enige sodanige skema ’n belasting geleg word van meer as £3 per jaar, dan stuur ons af op ramp. Ek spreek van ondervinding; ek is nie betrokke in enige irrigasieskema nie; myne het ek self uitgevoer. Ons moet daar egter rekening mee hou, dat Suid-Afrika ’n eigenaardige land is en die grootste dobbelspel hier is boerdery en irrigasie; die een jaar gaat dit goed en die volgende weer nie, en laat ons daarom met die belasting nie hoger gaan as £3 per morge per jaar nie. Ek hoop dat die edelagbare die Minister ’n verklaring sal afleg oor die aandeel, welke aan die eigenaar toekom in ’n dam. Die mense is in simpatie met die eigenaar en reken daar moet verligting kom; maar intussen sit die waterhof, en as daar eers uitspraak gegee is, dan is dit miskien klaar met die mense, as hulle nie toegelaat word om die skema uit te voer nie.

Ek sekondeer die amendement van die edele lid vir Cradock (de hr. I. P. van Heerden). Ek self het ook n amendement gehad om voor te stel, maar na die verklaring van die edelagbare die Minister, sal ek dit nie meer voorbreng nie. My skema is daar by Laingsburg en ek weet, dat die edelagbare die Minister daaroor genader is. Die, dorp Laingsburg lê onder die skema sodat daar mense sal wees behalve die boere onderkant die dorp. Die edelagbare die Minister van Spoorwege het op ’n vraag van my geantwoord, dat die Spoorwegdepartement jaarliks £720 spandeer om water te laat uitpomp by Laingsburg, maar as daardie skema uitgevoer word, sou hulle daar hulle water kry en die aldus gespaarde geld sou beskikbaar wees vir rente en aflossing op die skema en die dorp sou groteliks bevoordeel word. Maar die edelagbare die Minister het my tevrede gestel met die belofte, dat daar ’n kommissie van ondersoek aangestel sal word. Ek wil daar enkel aan toevoeg, dat ek vertrou, dat hy by die ondersoek van skema’s in die algemeen die kommissie sal laat nagaan die aard van die water van die rivier wat moet opgedam word. Dit is een van die moeilikhede, dat die reenval en die afloop in sommige streke so gering is, dat die damme nie dikwels genoeg vol word nie om van diens te wees nie. Dit is een van die moeilikhede veral in die Karoo, dat die riviere nie dikwels genoeg vol word om van diens te wees nie. Buffels rivier is ’n standhoudende stroom eu as die dam gebou word, dan reken ek sal die ondersoek aantoon, dat al is die reenval in die onmiddellike buurt miskien laag, kom daar tog van die Roggeveldsberge, waar die reënval hoër is, genoeg water om die dam dikwels te vul. Dele van Ladismith sal ook bevoordeel word deur die uitvoering van hierdie skema. Die edele lid vir Cradock (de hr. I. P. van Heerden) het gepraat van amendemente op Artiekels 15 en 16 van die bestaande Besproeiïngs Wet en geseg, dat bestaande regte weggeneem word. Ek het ’n bietje ondervinding van die ding en vind, dat die Wet nie so eenvoudig is as wat het oppervlakkig lyk nie. Die Wet (No. 8) van 1912 is nie al wat hy moet wees nie, maar bevat al die bepalings, wat die deskundiges daardie dage gedenk het, dat hy moet bevat. As die Wet die bokantse eigenaars maar sou toelaat om na hartelus damme te maak, dan weet ek nie of dit nie naderhand onmolik gemaak sou word vir ander eigenaars om iets te begin in die lyn van damme bou nie. Ek verlang ook ’n verklaring van die edelagbare die Minister, maar glo nie dat dit so maklik sal blyk om ’n oplossing te vind nie. Ek hoop die edelagbare die Minister sal het darem in oorweging neem.

I think the appreciation of the House is due to the hon. the Minister of Lands, for having so early taken us into his confidence, and I commend the attitude of the hon. the Minister to the due consideration of the right hon. the Minister of Finance. It is just as well, if a precedent hais been established by the hon. the Minister of Lands, that it should be more closely followed by other members of the Cabinet, because, after all, we in this House have got to consider matters on their merits, especially legislation which is brought before the House, and it is only fair to us, and to the country, that we should have a due opportunity of giving serious consideration to matters of far-reaching importance, as this undoubtedly is, which the Minister has brought before us this afternoon. I was pleased to hear from him that he was going to send this to a Select Committee, because it appears to me to be a matter of outstanding importance to the whole country, and it is one which I, personally, take the most intense interest in. When the hon. the Minister mentioned something about expropriation in connection with the land, I ventured to cheer, and the hon. the Minister immediately retorted on me, that I was a lone voice crying in the wilderness. I do not know what he meant: I do not know whether he meant the wilderness of the country, or whether that was his delicate way of referring to the wilderness of his party.

The wilderness of the pact.

We have got to assume that it is the parlous condition of that party to which the hon. the Minister referred. Frankly, I am one of those who, in connection with this question of irrigation, have always looked upon it as essentially a matter for a national charge. I go further than the hon. the Minister, perhaps infinitely further, than this step which the hon. the Minister proposes to take. This step is to me a proof that in a sufficiently long enough time, the country will agree with my view although I am a “lone voice crying in the wilderness.” What is the position? The hon. the Minister has given us a good many facts, facts which should give us, in this House, furiously to think. He tells us that the whole irrigation policy of the Government has broken down. I do not think anyone will gainsay that statement, because it has been based completely wrongly, it has been carried out wrongly, and the design of the policy is wrong, in its very conception. You are asking, or have been asking, for costly schemes, running into millions of money, to be borne on the backs of individual settlers who happen to be sitting down under irrigation schemes. It is foredoomed to failure, and that has proved to be the case no matter what type of settlers you import, whether they have £2,000 or no pounds at all. It is inevitable, these men must break down under the burden of the high cost of the irrigation schemes. I am not complaining about the high cost of irrigation schemes, because, in this House, I have always lifted up my voice for spending money on irrigation schemes in this country, as we must all realize that this country cannot progress unless we have a wide comprehensive scheme of irrigation. It cannot be done. Realizing that, we must also realize that there is another bearing on the question, and that is the effect of irrigation schemes upon the whole population in the country, and there lies my contention that it is a national charge. Others, who are dwellers in the towns, invariably benefit by reason of the fact that they are now able to get commodities which hitherto they had not been able to get, or if they did get them, they get them now at a much cheaper rate. That being the case it is incumbent upon the town dwellers to meet part of the cost of irrigation schemes. That, to my mind, stands conclusively proved without further argument. Then you have, what I may call, the negative argument, and that is if the nation does not shoulder the charge of irrigation in this country, we are insisting upon the complete failure of those who produce from the land, and that will redound to the discredit of the country itself, because you impoverish the whole agricultural community. My hon. friend the Minister gibed when I supported the idea of expropriation. But that comes rather extraordinary from the hon. the Minister of Lands, for in his forecast of this Bill he states that he proposes that the person who benefits by the irrigation shall part with a certain portion of his land. In how far, and in what direction, does that proposal of the hon. the Minister differ from my expropriation proposal? It is worse, if I may suggest it. It is worse in this respect; because he proposes that landowners shall part with their surplus land at its prairie value. In every country in the world where expropriation is enforced you cannot expropriate land save on a valuation basis. In every country in the world where expropriation is in existence it is laid down that the purchase price of the land, shall be the result of arbitration. Now, we do not go as far as the hon. the Minister. We are not as confiscatory as the hon. the Minister. He says to all and sundry who benefit from irrigation schemes that: “You have so much ground which is not profitably worked, and we propose in return for the benefit we give to you by irrigation to take from your land, at prairie value.” That is not right.

By mutual consent.

Is anyone going to consent to his land being sold at a prairie value, when the land round about is worth about four times as much? The hon. the Minister holds a pistol to the man’s head and says: “If you do not part with your land at prairie value, we will not introduce the irrigation scheme we are contemplating,” and the poor unfortunate fellow is forced to part with his land under the circumstances in which he finds himself. I agree with the hon. the Minister that the State is the ultimate owner of the land, but I do not agree with him that he should take over the ownership, in the way he suggests. We say: “Expropriate wherever the State requires, but all people who own land, shall have it on lease direct from the Government, perpetual occupation subject to beneficial occupation.” That is fair and honest, and establishes the position once again, that the State owns all the land in the country. One cannot enlarge upon that question to-day, although one will have that opportunity when the hon. the Minister’s Bill comes along, and that will be the right time. I am anxious to see in a country like this, where irrigation is so absolutely necessary to the life of the country, that we shall have nothing placed in the way of irrigation becoming thoroughly effective. I think the hon. the Minister is going a long way to achieve that object. I congratulate him, and I hope that he will get the support of the House, in carrying the measure through, with certain modifications, and the eventual result will be for the benefit of the public and the people of this country.

I want to ask you, sir, if I am in order in interfering in the debate again. I spoke to the motion in reply to some question, but since then, other questions have been addressed to me dealing with the subsequent two measures.

The hon. the Minister can speak again on the amendments which have been moved.

I would like to give an explanation to a question addressed to me by the hon. member for Cradock (Mr. I. P. van Heerden). Through an oversight I did not reply to the question as to the protection clause in the present Bill. I understand the hon. member to say that I undertook to do away with the clause.

I did nothing of the kind.

May I quote from a speech at the congress held in Johannesburg—

That is what I said at the time and what I still think. An answer is due from me on the question of what i propose to do in the Bill, with regard to the protection clause. As the hon. member knows, I appointed an Irrigation Commission, which is engaged at the present time on the matter. I am still waiting the report of the Commission on this very point, and that is why I have refrained from saying anything. I cannot say anything until the Commission has given its report, and I do not want to influence them one way or the other. It is a very delicate point apparently, and the Commission finds a difficulty in coming to a decision. Until I receive the Commission’s report, I do not want to say anything. When I get the Commission’s report, I will consider it in the hope of getting some suggestion. I hope the hon. member will not run away with the idea, that I want in any way to do away with the clause.

I wish to support the amendment standing in the name of the hon. member for Christiana (Mr. van Hees). For several years past I have been interested in the Kromellenboog irrigation scheme, which has been urged upon the Government, and there are things in connection with the scheme that I would like to refer to. The City Engineer of Kimberley has also taken a keen interest in it, and he has drawn up a scheme which has been submitted to the right hon. the Minister of Agriculture. He has obtained the signatures of the owners of the land to the scheme, and they undertake to sell to the Government a considerable portion of the land at a very low price, I think the average is between £2 and £3 a morgen. There are several things in favour of the scheme. There are in that part of the country a number of farmers who are at great disadvantage during the winter months, as they need food for their cattle, which they can produce if the land is under irrigation. There is another feature about it. We have in Kimberley a very large population, but owing to the restrictions in the diamond industry, a great number is out of employment, and we would have no considerable difficulty if the scheme went through to get suitable men to take small plots of land under irrigation, and make a livelihood out of it. There is another feature. In that particular part of the country there has been a considerable improvement made in the growing of cotton, and particularly in the Douglas district. English manufacturers of calico buy a lot of it, and it may interest hon. members to know that the people who manufacture cotton are so impressed with the calico made from South African cotton—they prefer it to the Egyptian cotton for the purpose—that they are prepared to pay a halfpenny more for it than the ordinary calico. The area along the Vaal River offers considerable scope for the extension of cotton cultivation. In that particular part of the country where we have irrigation, we produce the finest crop of lucerne, a record crop, which compares favourably with that grown in any part of the Union. These points have been given to me by men of practical experience. A large deputation awaited on the right hon. the Minister of Agriculture last year and, after seeing the proof they brought forward, he told them he would have investigations made. We have his promise that investigations will be made, and that he hoped he would be in a position to bring forward a scheme. I have great pleasure in supporting the amendment of the hon. member for Christiana (Mr. van Hees).

Ik heb met grote belangstelling geluisterd naar de toespraak van de edelachtbare de Minister van Landen in verband met de irrigatie werken, en ook in verband met land nederzettingen. Ik heb bij allé twee onderwerpen groot belang, direkt en indirekt belang. Wat de irrigatie werken betreft, wil ik daarop wijzen dat er in mijn kiesafdeling op het ogenblik twee grote irrigatie werken in de maak zijn. Het eerste is het Kromellenboog schema. Dit irrigatie werk is ontstaan tijdens het leven van wijlen de heer Cecil Rhodes, en gaat van Kromellenboog aan de Vaal Rivier tot de Harts Rivier. Als dit uitgevoerd wordt dan zal daar een werkelik grote streek onder besproeiïng gebracht kunnen worden tot voordeel, en nut van de Unie. Ik beschouw dat dit schema werkelik veel zal bij dragen om de schaarste aan graan in het land te verminderen, alsook de droogte. Behalve dit schema is er nog een ander in de maak, en dit is een idee wat ontstaan is bij de mijnmagnaten, zoals mij verteld is geworden. Dit schema, dat zal beginnen bij Vereeniging, zal gaan over Lichtenburg en Mafeking naar Bechuanaland. Niemand kan ontkennen dat beide schema’s wel overlegd zijn en veel zullen bijdragen tot bestrijding van de droogte en tot vermeerdering van de graan produktie in ons land. Maar ik wil er op wijzen dat beide schema’s maar net tijdelike redmiddelen zullen zijn, zolang als er nog genoeg regen valt om de rivieren en kanalen te vullen die in verband staan met deze schema’s. Maar het kan gebeuren, en wij zien dit dageliks, dat de regenval van tijd tot tijd vermindert en naarmate de regenval minder wordt, zullen ook die schema’s door mij genoemd, minder suksesvol zijn. Ik blijf daarbij—men mag mij er nu een verwijt van maken, dat ik het Kalahari schema op ’t brein heb—dat het enige werkelike middel om in Zuid-Afrika het droogte probleem op te lossen, het aanpakken en uitvoeren van het Kalahari schema is. Ik heb verleden jaar dit schema wijd en zijd bepleit en onweerlegbare argumenten daarvoor aangehaald. Vandaag wil ik daarop niet verder ingaan, maar er net op wijzen dat die argumenten schipbreuk geleden hebben omdat de edelachtbare de Eerste Minister dit schema heeft bestreden, en beweerd heeft, dat dit een hersensschim was. Ook de edelachtbare de Minister van Landbouw heeft er tegen gesproken. Maar met alle respekt voor de edelachtbare de Eerste Minister en met alle respekt voor de edelachtbare de Minister van Landbouw, ga ik mij niet aan hun opinie onderwerpen. Ik ga spoedig die zaak weer onder de aandacht van het Huis brengen en zal dan proberen naar het beste van mijn vermogen, om al de argumenten door de edelachtbare de Eerste Minister aangehaald, te weerleggen en het Huis te overtuigen, dat het Huis onder een verkeerde indruk gebracht is, verkeerde inlichtingen gekregen heeft omirent wat ik vermeld heb en dat wat ik gezegd heb recht is en logics. Ik heb onlangs terloops een landmeter ontmoet, de landmeter Leipoldt, en aan hem mijn toespraak gegeven over dit onderwerp en aan hem gevraagd om die toespraak nu als onpartijdige man te kritiseren en mij te zeggen waar er lekke plekken in zijn en waar dit oologies is. Hij heeft het gelezen en zijn antwoord was, dat hij mij eerlijk moest komplimenteren, dat wat ik medegedeeld had, absoluut korrekt was. Ik blijf bij mijn plan, in weerwil van wat de edelachtbare de Eerste Minister en de edelachtbare de Minister van Landen gezegd hebben.

Hoe komt het edele lid nu op het Kalahari schema in verband met wat vandaag te bespreken is?

De edelachtbare de Minister heeft gesproken over besproeiïngen en wat ik nu zeg is over besproeiïng en daarom wens ik te zeggen, dat ik helemaal konsekwent ben, helemaal logies en dat mijn toespraak in duidelik verband staat met de zaak onder bespreking.

De edelachtbare de Minister heeft zekere verklaringen gemaakt in verband met zekere schema’s. Hij was heelmaal logies en heeft daarop gewezen dat zekere schema’s die voorgesteld zijn, niet aangenomen kunnen worden, en dat de Regering andere schema’s heeft en nu komt het edele lid met het Kalahari schema.

Ik wil net zeggen, dat dit is omdat ik de Kalahari op mijn brein heb [Gelach]. Ja, edele leden kunnen lachen, maar ik ben ervan overtuigd, dat de Eerste Minister vóór zijn dood nog zal inzien, dat het Kalahari schema de redding van Zuid-Afrika zal betekenen. Maar, daar ik nu tot de orde geroepen ben, kom ik nu op een ander onderwerp neer, en dat is het onderwerp van land nederzetting. Ik stel het grootste belang in land nederzetting, want waar is er een ander deel in de gehele Unie waar er meer nederzettingen zijn dan in mijn kiesafdeling? Land nederzetting in mijn kiesafdeling strekt zich uit van de Hartsrivier tot aan de grenzen van de Kalahari, ja zelfs tot in de Kalahari, tot in het hart van de Kalahari. Maar ik wens in verband hiermee te zeggen, dat die land nederzettingen een totaal fiasco, een totale mislukking, zullen zijn. En waarom? Ik zal u de reden geven. Een van de eerste redenen, die ik wens aan te halen is dit, dat met de beste bedoeling in de wereld, de Regering, wat (betreft de grootte van de plaatsen in de Kalahari, verkeerd ingelicht is en verkeerde raad heeft gekregen. Ik spreek onderhevig aan korrektie—de Minister van Landen kan mij korrigeren als ik verkeerd ben—maar ik zeg dat de plaatsen daar meestal een grootte hebben van 2,000 morgen—dat is zover het de Kalahari betreft. Ik weet niet waarom het edele lid voor Calvinia (Dr. D. F. Malan) lacht. Ik zou gedacht hebben dat hij de belangen van de boeren meer op zijn hart draagt dan ik gezien heb.

Ja, wat omirent die Kalahari?

Dit is geen kwestie om over te lachen, dit is een ernstige kwestie, een kwestie die land nederzetting raakt.

Maar waarom lag die edele lid self?

Een man, die beweert, dat hij de belangen van het land zo diep op zijn hart draagt, behoort niet te lachen wanneer wij een ernstig vraagstuk bespreken. Waarom probeert het edele lid den draak met mij te steken? Dat past hem volstrekt niet—hij die een dominé is.

Ja, maar die edele lid lag self.

Ik lach omdat het edele lid voor Calvinia (Dr. D. F. Malan) zich zo potsierlik aanstelt. Ik herhaal wat ik gezegd heb, dat de plaatsen in de Kalahari te klein zijn, en ik zeg dat om twee redenen. De eerste reden is dat de regenval zo klein, zo gering is, dat geen man op een kleine plaats een bestaan kan maken, op een plaats van 2,000 morgen; en mijn twede reden is dat de plaatsen daar in een zandige streek gelegen zijn en de zandige natuur van de grond draagt er toe by dat de plaatsen gemakkelik uitgetrapt worden. De plaatsen zijn niet alleen te klein, maar ze zijn ook ongeschikt, en het feit dat ze ongescfiikt zijn is toe te schrijven aan het bestaan daar van een zekere plant die daar groeit. Ik wens die naam niet te herhalen, daar het hoogedele lid voor Stellenbosch (de hr. Merriman) verleden jaar protesteerde omdat ik de naam van die plant genoemd had—de naam van die plant is het “vermeer bossie,” en die plant groeit in tijden van droogte. Het groeit weelderig en groen. Het vee eet deze plant, net alleen wanneer de plaats uitgetrapt is en wanneer het droog is. Maar als de plaatsen groter gemaakt zouden kunnen worden en als er genoeg veld beschikbaar zou zijn, dan zou het vee die plant niet eten. Nu vraagt u mij, Mr. Speaker, hoe kunnen die plaatsen vergroot worden, want ze zijn allemaal reeds opgemeten en uitgereikt? Zo ver het de bewoonde gedeelten betreft, is het buiten de kwestie, maar buiten de Kalahari, buiten de bewoonde gedeelten is er nog heel wat land dat niet bewoond is. Voeg dat land bij aan de plaatsen, die die mensen daar hebben. Net zo als de Transvaalers plaatsen in de bewoonde gedeelten hebben en dan nog andere stukken in het bosveld, zo zouden zij dat hier ook kunnen hebben. Dan zullen die mensen in staat zijn hun boerderijen goed te kunnen drijven. Daar is nog een verdere kwestie die ik hier te berde wens te brengen, en dat is het diepe water dat men daar vindt en de kosten die men aan moet gaan om dat water te vinden. Tot een paar jaar geleden waren de boorkosten £3 per dag, maar nu zijn ze £5 per dag. Als het water altijd vlak gevonden kan worden, dan zullen die kosten niet te hoog zijn. Ik besef de moeilikheden van de Regering in het verminderen van die kosten. Maar ik wens er niettemin op te wijzen dat de bodem van de grond soms hard is en dan moet men diep boren. Ik zou graag wensen, dat de edelachtbare de Eerste Minister wou luisteren naar wat ik zeg. Men moet dikwels vijf of 600 voet boren en dan krijgt men dikwels nog geen water, en dan moet hij toch de kosten betalen tegen £5 per dag en ten slotte moet hy zijn plaats verlaten. In zodanige gevallen is het de zware finansiële last die de boeren tot bankroetskap brengt. Ik spreek hier niet net met het doel om tijd op te nemen, maar ik heb de belangen van die mensen op mijn hart en om die reden geef ik zekere dingen aan de hand. Ik wens de edelachtbaren de Eerste Minister en de Minister van Landen te verzoeken de kwestie in overweging te nemen om, voordat land voor nederzetting aan boeren uitgegeven wordt, eerst water te laten vinden op die plaatsen, en de kosten verbonden aan het vinden van water kunnen dan in de aanvangs koopprijs ingesloten worden. De mensen kopen nu dikwils land en als de boorkosten daarbij gevoegd worden, dan kornen hun kosten zo hoog uit, dat ze niet voor hun land kunnen betalen. Nu is daar nog een kwestie. Ik geloof, dat de Minister van Landen gezegd heeft, dat in Natal de koopprijs, die betaaid moet worden voor grond onder de Nederzettings Wet, over 40 jaar in plaats van over 20 jaar betaaid behoort te worden. Als dit van toepassing is op Natal en andere delen van Zuid Afrika, dan wens ik met nadruk te verklaren, dat het des te meer toepasselik is op de delen in mijn afdeling waar er nederzettingen zijn. In andere delen kunnen mensen hun koopprijs makkeliker opbrengen dan in mijn afdeling en in de delen waar over ik gesproken heb, daar de regenval er geregeld,er is en de inkomsten groter en zekerder. Daar in die deleri krinnen de mensen beter hun prijs krijgen. Maar die zandduinen moeten eerst weggewerkt worden, voordat jij weet waar die diamanten zijn. Maar dit is een ander soort als die van Kimberley, dit is het blanke volk, de afstammelingen van de Voortrekkers. Zij zijn baie waard voor Zuid-Afrika, want zij zijn van het allerbeste bloed en dit is de plicht van de Regering om die mensen te ondersteunen, dit is de diepe plicht van het hele Huis om die mensen steun te verlenen. Daardie klas mensen is niet gemakkelyk weer te krijgen. Daar zijn zodanige, die met verachting over die mensen spreken, maar wanneer wij denken over onze afkomst, dan hebben wij hier een blank, edel volk, dat wij moeten helpen. Als daardie klas van mensen op het platteland mislukt, dan is dit niet omdat ze slecht zijn of op enige manier minderwaardig, maar omdat de natuur zelf tegen hen was. Wij moeten hen helpen om het land te ontwikkelen, want zij zijn pioniers en als zij op de been geholpen worden, dan zullen wij in de hele wereld niet een edeler geslacht kunnen vinden.

Daar is in die land besproeiïngswerke, wat al miljoene ponde gekos het aan die Staat en as hulle van die begin af goed aangepak en uitgevoer was, sou niks beter gewees het vir de land nie. Ek vertrou dat u my sal toelaat om na ’n paar publieke werke van die aard te refereer om te toon die foute, wat die Regering in verband daarmee gemaak het. Die Regering het met bessproeiïng nie gespeel op die platteland nie, maar wel in die Huis. So erg het dit aangegaan, dat die eerste Minister van Lande nou op Verdediging is, om dat hy dit daar nie meer kon uithou nie; toe is dit oorgegaan op die Minister van Landbou en nou is dit al in die hande van ’n derde man, die teenwoordige Minister van Lande, nadat die vorige eleksie agter die rug was. Maar elke land ter wereld, wat met besproeiïng ’n ernstige begin maak, ontbied die beste waterboukundige ingenieurs uit die buiteland, maar in ons land het hulle begin met gunstelinge; maar die grootste vloek is, dat nou kom ander en die moet daardie een sê flaters regmaak. Geen enkele skema, deur daardie gunstelinge uitgevoer, bevat water genoeg vir die behoeftes nie; op party plekke is die sloot ver te groot vir die hoeveelheid water en op andere is die sloot aan die kant, waar die water die minste is. Aan die Visrivier het hulle die dam gemaak om die vloedwater te vang en onderkant 6,000 persele afgemeet, maar kon niemand kry om daar te woon nie en geen skema kan n’ groter mislukking wees nie. Na vyf of ses jaar sê opvang van vloedwater blyk dit, dat die water gekleurd is deur een of ander verfstof, wat nog ondersoek sal moet word, want as ’n mens die luserne daarmee natlei, dan maak dit die plantgewas dood. Maar laat ek oorgaan tot die damskema, met die welke ek die beste bekend is; ek het die edelagbare die Minister gesien en wou hom vraag om te kom kyk, maar hy had geen tyd nie en die direkteur had ook geen tyd nie; ek wou hom oortuig van die verkeerde van die werk by die Olifantsrivier skema, waaronder 700 morgen grond leg. Daar is een sloot, wat ’n voet wyer gemaak moet word, maar dit kan nie sover kom nie; dit is aan die kant, waar die lande leg, maar aan die anderkant is die sloot wel ’n voet wyer, maar dis oorbodig. Die skema is van die een end ria die ander ’n mislukking. Daar is slote van 14 en 15 tree, maar waar werklik genoeg water is, word die sloot nie gemaak nie. Soas ek reeds verklaar het, kan ’n mens die Minister of Direkteur van Besproeiïng nie beweeg om daarheen te kom nie, of as nulle kom, is dit ’n vliegende besoek per motorkar; hulle ry op en af langs die sloot en dam en kyk na niks en wil ook nie luister nie. Dan moet soiets ’n mislukking wees. Een enkele skema is ’n sukses en dit is die van Kakamas en die het genoeg water, maar die Regering kan geen skema noem, wat genoeg water het of soveel as die berekening was nie. Anderdag het ek drie ingenieurs gevraag wat halle reken dat die skema van 1913 per morgen en per maand aan water sou lewer, maar geeneen kon oit seg nie eh dan word nog beweerd, dat die Direkteur kan seg hoeveel water daar sal wees. Ek het egter die oog op sulke plekke, waar miljoene gallons Water wegloop, Waar dus water is, maar waar die voor te klein is om dit op al die lande te kry en dit is seker, wat die edelagbare die Minister bedoel, as hy seg, dat die skema gedisorganiseer is. As ’n ingenieur n mislukking is, dan word hy nie ontslaan nie, maar kry eerder verhoging. Een Suidafrikaner, wat van die Hartebeestpoort skema ’n sukses gemaak het, kon dit nie uithou nie, want ons land kan hom nie betaal nie, maar anderland Wel en daarom is hy daarheen gegaan. Daar is vele wat £20,000 tot £30,000 en meer verkwis deur hulle onkunde, maar hulle word aangehou. Sedert 1910 het daar baie seuns van die land gekom, wat hulle eksamens afgeleg het as waterboukundige ingenieurs, maar word hier onder ’n man geset, van wie hulle niks kon leer nie. Die edelagbare die Minister sal weet hoeveel van hulle in diens is en hoeveel moes weggaan en hoeveel van hulle in die Irrigasiedepartement aangestel is teen £15 per maand. Enige plek word oopgestel vir die man van anderland en daar is gevalle van ’n werkopsigter, wat hier verhef word tot ingenieur, ’n ingenieur in helemaal ’n ander vak word hier waterboukundige ingenieur met ’n vet salaris, net so met ’n spoorwegingenieur of ’n myningenieur. Die ergste Van alles is, dat ’n prokureur die belange van die boer moet behartig, ’n man wat geen belang het in die boerdery en geen belangstelling vir die belange van die boer nie, maar wel vir die van sy gunstelinge. Ons vra nie sy goed nie, maar onse goed die hy in bewaring het. Solank as hierdie Regering aan die bewind bly, sal besproeiïng ’n mislukking wees. Daar is nie een skema uitgevoer, waar die mense nie uitgeroei is nie, omdat die geraamde koste en die werklike koste so ver uitmekaar loop. Neem die Olifantsrivier skema, wat £150,000 sou kos en waaraan reeds £550,000 gespandeer is, naderhand nog meer, sodat die koste £900,000 is en die skema sal pas iets werd wees, as daar nog ’n £300,000 of £400,000 aan te koste geleg is. Die onkunde daar is so groot, dat dit die grootste ongeluk is.